60 μεταλλοβιομηχανίες του Ασωπού μάς... εξασθενούν

ΚΑΜΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ -αν και υποχρεούται- δεν έχει εγκαταστάσεις καθαρισμού *
Το καρκινογόνο εξασθενές χρώμιο περνά από τον ενιαίο υδροφόρο ορίζοντα Αττικής - Βοιωτίας σε βιομηχανίες τροφίμων

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 17/09/2007

60 μεταλλοβιομηχανίες του Ασωπού μάς... εξασθενούν

Της ΝΤΑΝΙ ΒΕΡΓΟΥ


Ούτε μία ούτε δύο, αλλά σαράντα μεγάλες και περίπου 20 μικρές βιομηχανίες μετάλλων στην ευρύτερη περιοχή του Ασωπού με επίκεντρο τα Οινόφυτα και το Σχηματάρι λειτουργούν... χύμα: χωρίς κανένα σεβασμό στη φύση και το περιβάλλον, την υγεία των εργατών τους ή των κατοίκων, χωρίς καμία συμμόρφωση σε κανόνες ευρωπαΐκούς ή νόμους ελληνικούς.

Πολλές μεταποιητικές επιχειρήσεις βρίσκουν «βολικότερο» αλλά και φθηνότερο να ρυπαίνουν παρά να καθαρίζουν τα απόβλητά τους
Σε βάρος των εν λόγω βιομηχανιών έχουν επιβληθεί πρόστιμα για ρύπανση των νερών του Ασωπού με χρώμιο, η αθροιστική αξία των οποίων αγγίζει τα 530.000 ευρώ. Ωστόσο, μέχρι στιγμής δεν έχει εκδοθεί ούτε μία ποινική πρωτόδικη απόφαση σε βάρος τους, αφού μετά από προσβολή των προστίμων, άρα και των παραβάσεων που τους αποδόθηκαν, οι υποθέσεις βρίσκονται στη Δικαιοσύνη.

Αυτό αποκάλυψε στην «Ε» η αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Εργων, το Σώμα Επιθεωρητών Περιβάλλοντος που ιδρύθηκε το 2004.

Κοινή διαπίστωση του ΥΠΕΧΩΔΕ, του Γενικού Χημείου του Κράτους, αλλά και του Πανεπιστημίου Πατρών, που διεξάγουν μετρήσεις για την ποιότητα των νερών του Ασωπού -από τον Ωρωπό μέχρι τη Θήβα- είναι ότι τα επίπεδα ολικού χρωμίου συνεχώς αυξάνονται καθώς περνούν τα χρόνια.

Το αν θα αγγίξουν τις επικίνδυνες συγκεντρώσεις τα 580 μικρογραμμάρια ολικού χρωμίου ανά λίτρο που μετρήθηκαν το 1993 στον ποταμό Χίνκλι των ΗΠΑ (υπόθεση Εριν Μπρόκοβιτς εναντίον Pacific Gas & Electric Company) είναι λίγο απίθανο για την ώρα, σύμφωνα με τους ειδικούς επιστήμονες. Ακόμα πιο μακρινό είναι και το σενάριο να φτάσουν τις συγκεντρώσεις του χρωμίου -ειδικότερα του εξασθενούς χρωμίου- του Βαρδάρη ποταμού κοντά στην πόλη Τέτοβο, που απειλούσε τον υδροφόρο ορίζοντα των Σκοπίων.

Οι μετρήσεις του Περιβαλλοντικού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών (UNEP) και της Επιχείρησης Ανακατασκευών της Ευρωπαΐκής Ενωσης, που με δικά της έξοδα (1 εκατομμύριο ευρώ) ανέλαβε τα έργα.. κάθαρσης των νερών του Βαρδάρη από το επικίνδυνο οξειδωτικό, ήταν 50.000 μικρογραμμάρια ανά λίτρο το 2000, που μειώθηκε σε 12.000 μικρογραμμάρια ανά λίτρο το 2004. Ο τελικός στόχος σύμφωνα με την UNEP και την Ε.Ε., όπως αναφέρουν σε επίσημα έγγραφά τους, είναι τα όρια που θέτει ο ολλανδικός νόμος: 1-30 μικρογραμμάρια ολικού χρωμίου ανά λίτρο. Ηδη πάντως έχουν ξεπεραστεί σε δύο περιπτώσεις -αυτές των Οινοφύτων και του Ωρωπού- τα ανώτατα επιτρεπτά όρια που θέτει η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα.

«Οι βιομηχανίες μετάλλων είναι υποχρεωμένες να διαθέτουν εγκαταστάσεις φυσικής και χημικής επεξεργασίας των αποβλήτων τους. Καμία όμως δεν έχει στα πέριξ του Ασωπού», επισήμαναν στην «Ε» πηγές της αρμόδιας υπηρεσίας του ΥΠΕΧΩΔΕ που διενεργεί μετρήσεις στον Ασωπό, τον Κάλαμο, το Θριάσιο, τον Αλιάκμονα και τον Πηνειό. Από τον Οκτώβρη δε, θα ξεκινήσει ελέγχους και στη λίμνη Κορώνεια.

«Τι πρέπει να γίνει εφόσον μολύνεται ο Ασωπός; Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να ρυπαίνει. Να τους κόψουν τον κεφάλι», λέει στην «Ε» ο Μιχάλης Λεοτσινίδης, επίκουρος καθηγητής στο Εργαστήριο Υγιεινής της Σχολής Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου Πατρών, που διενεργεί μετρήσεις στο νερό της Θήβας. «Δεν προέρχεται από καμία άλλη πηγή παρά από τις βιομηχανίες της περιοχής».


«Δηλητηριασμένος» παραπόταμος στα Οινόφυτα
Υπάρχει μέθοδος καθαρισμού

Και για οποιαδήποτε ουσία στο νερό υπάρχει κατάλληλη μέθοδος απομάκρυνσής της, προσθέτει. «Υπάρχουν διάφοροι τρόποι με τους οποίους μπορεί να γίνει αυτό. Οπως αναφέρει η Συνθήκη Ποιότητας Νερών της American Water Works Association, η μέθοδος καθορίζεται από τη συγκέντρωση του χρωμίου. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί η μέθοδος της αντίστροφης ώσμωσης ή η χρήση ιοντοαναλλακτικών ριτινών. Μπορεί με την πρόσθεση σιδήρου στο νερό να αναχθεί το εξασθενές χρώμιο σε τρισθενές και στη συνέχεια να καταβυθιστεί». Η διαδικασία αυτή που οφείλει να αναλαμβάνει ο ρυπαντής μπορεί να κοστίσει από 20.000-200.000 ευρώ. Πιο οικονομική λύση είναι η πρόνοια με τον βιολογικό καθαρισμό, συμφωνεί και ο Βασίλης Μακρόπουλος, καθηγητής Υγιεινής της Εργασίας, πρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (ΕΛΙΝΥΑΕ).

Πέραν του περιβαλλοντικού θέματος που ανακύπτει με τη ρύπανση των νερών από το χρώμιο, υπάρχει θέμα υγείας για τους ανθρώπους που πίνουν το νερό αυτό.

Προσβάλλει πολλά όργανα

Σε μελέτες του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας (ΝΙΗ) των ΗΠΑ αποδείχθηκε ότι σε μεγάλες δοσολογίες το εξασθενές χρώμιο «αποροφάται από τη γαστρεντερική οδό και μέσω αυτής καταφέρνει να φτάσει σε πολλά όργανα του σώματος προκαλώντας σοβαρές βλάβες και καρκίνους». Η έρευνα του ΝΙΗ σε πειραματικά μοντέλα - αρουραίους στους οποίους δόθηκε δόση 20.900 μικρογραμμάρια εξασθενούς χρωμίου ανά λίτρο και ποντίκια που λάμβαναν 3.100, 5.200, 9.100, 15.700 και 27.900 μικρογραμμάρια ανά λίτρο για τρεις μήνες έδειξε ότι αυξήθηκε η προδιάθεση ανάπτυξης καρκίνων καθώς και η διάγνωση καρκίνων.

Στη μελέτη που υπογράφει ο δρ John R. Bucher, επιστημονικός ερευνητής, τονίζεται ότι και η εισπνοή του εξασθενούς χρωμίου στον εργασιακό χώρο προκαλεί την ανάπτυξη καρκίνου, κυρίως στους πνεύμονες, γεγονός που αποδεικνύεται από τη σύγκριση των ιατρικών φακέλων εργαζομένων σε τέτοιες βιομηχανίες στις ΗΠΑ.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει ως ανώτατο όριο συγκέντρωσης ολικού χρωμίου στο πόσιμο νερό τα 50 μικρογραμμάρια ανά λίτρο, χωρίς να κάνει τον διαχωρισμό μεταξύ τρισθενούς και εξασθενούς.

Πρέπει να είναι μηδενικό

«Το εξασθενές χρώμιο πρέπει να είναι μηδενικό στο πόσιμο νερό», υποστηρίζει ο Βασίλης Μακρόπουλος. «Είναι ένα καρκινογόνο οξειδωτικό και όταν εισπνέεται και όταν καταναλώνεται. Η επαφή του με τα κύτταρα των πνευμόνων, του εντέρου και των νεφρών έχει αποτέλεσμα βλάβες και μεταλλάξεις που οδηγούν στη δημιουργία καρκίνου. Επιπλέον, η επαφή του με το δέρμα προκαλεί αλλεργικές ή και τοξικές δερματοπάθειες».

«Το ανώτατο όριο των 50 μικρογραμμαρίων ανά λίτρο ολικού χρωμίου δίνεται από τον ΠΟΥ και άλλους επίσημους φορείς της υγείας, επειδή η απλή χημεία λέει ότι το εξασθενές χρώμιο όταν καταναλώνεται μπορεί να αναχθεί σε τρισθενές, το οποίο δεν είναι βλαβερό. Πουθενά στην επιστημονική βιβλιογραφία δεν αναφέρεται ότι το εξασθενές χρώμιο πρέπει να είναι μηδενικό. Για το λόγο αυτό δεν ορίζεται και από τις ανά τον κόσμο νομοθεσίες», επισημαίνει ο Μιχάλης Λεοτσινίδης.

Κατασκευή αγωγού

Και με τις γύρω από τον Ασωπό περιοχές που πίνουν νερό στην υγεία του χρόνια τώρα, τι θα γίνει;

- Στις 3 Αυγούστου στα Οινόφυτα η Χημική Υπηρεσία Λιβαδειάς μέτρησε 50 μικρογραμμάρια εξασθενούς χρωμίου ανά λίτρο. Ζητήθηκε η συνδρομή της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας, η οποία ανταποκρίθηκε διά του περιφερειάρχη Αθ. Σκορδά που υποσχέθηκε μετά από συνεννόηση με την ΕΥΔΑΠ να διαθέσει «αμέσως στους χιλιάδες κατοίκους της μολυσμένης βιομηχανικής περιοχής των Οινοφύτων νερό». Μάλιστα, θα δινόταν μία λύση προσωρινή και μία μόνιμη λίγους μήνες αργότερα σύμφωνα με την εξαγγελία. Η υπόσχεση ωστόσο πάρθηκε πίσω και όπως εξηγούσε στην «Ε» ο αντιδήμαρχος Οινοφύτων Μιχάλης Γιαλούρης, «η μόνη λύση που μας προτείνουν τώρα είναι να κατασκευάσουμε μόνοι μας έναν αγωγό 6-10 χιλιομέτρων για να φέρνουμε αδιύλιστο νερό στην περιοχή, το οποίο θα διυλίζουμε σε εγκαταστάσεις που πάλι μόνοι μας θα φτιάξουμε».

- Στις 2 Σεπτεμβρίου στον Ωρωπό το Γενικό Χημείο του Κράτους μέτρησε σε τρεις γεωτρήσεις στη Χρυσοπηγή 69 μικρογραμμάρια εξασθενούς χρωμίου ανά λίτρο και 70 μικρογραμμάρια ολικού χρωμίου ανά λίτρο. Ο δήμαρχος της περιοχής, Γιώργος Γαβριήλ, όπως είχε αναφέρει σε παλαιότερα δημοσιεύματα στην «Ε», ζήτησε από τους κατοίκους σε Χαλκούτσι, Πευκιά και Νέα Εκάλη να μην πίνουν νερό από τη βρύση και να μην πλένονται με αυτό μέχρι να εξασφαλιστεί η ποιότητά του.

- Στις 5 Σεπτεμβρίου στη Θήβα μετρήθηκαν 14 μικρογραμμάρια εξασθενούς χρωμίου ανά λίτρο και 24 μικρογραμμάρια ολικού χρωμίου ανά λίτρο. Ο δήμαρχος τότε δήλωνε στην «Ε» ότι «το Πανεπιστήμιο Πατρών, που διενεργεί τις μετρήσεις επί σειρά ετών στο νερό της περιοχής, μας διαβεβαίωσε ότι είναι ασφαλές για πόση και χρήση».

Συμπερασματικά, σε Οινόφυτα και Ωρωπό το πρόβλημα είναι υπαρκτό καθώς η συγκέντρωση του ολικού χρωμίου ξεπερνά ακόμα και τα πιο γενναιόδωρα όρια του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Στη Θήβα που βρίσκεται στην άλλη άκρη του Ασωπού, το νερό δεν είναι... ακόμα επικίνδυνο για κατανάλωση.

Ενιαίος υδροφόρος ορίζοντας

Το πρόβλημα είναι ότι υπάρχει ενιαίος υδροφόρος ορίζοντας ο οποίος ακουμπά δύο περιφέρειες, Αττικής και Στερεάς Ελλάδας, δύο νομαρχίες, Βοιωτίας και Ανατολικής Αττικής και έξι δήμους και κοινότητες, Τανάγρας, Σχηματαρίου, Οινοφύτων, Αυλώνα, Συκάμινου και Ωρωπού. Υδροφόρος ορίζοντας από τον οποίο υδρεύονται, αρδεύονται και τροφοδοτεί τη βιομηχανική παραγωγή τροφίμων (π.χ. τυριά και μπισκότα, αναψυκτικά κ.ά) που καταναλώνει όλη η Ελλάδα.

Το πρόβλημα είναι ότι η πολιτεία είναι άφαντη. Και ακόμα και αν δεν θέλει να αναλάβει τα έργα υδροδότησης των περιοχών, αφού όπως στην περίπτωση των Οινοφύτων πετά στον δήμο το... μπαλάκι κατασκευής αγωγού και διυλιστηρίου, γιατί δεν αναλαμβάνει να προλάβει τη μόλυνση του Ασωπού από τα βιομηχανικά απόβλητα των επιχειρήσεων της περιοχής; Είναι δεδομένο ότι γνωρίζει ποιες και με ποιους τρόπους ρυπαίνουν τον Ασωπό και όχι μόνο τα τελευταία τέσσερα χρόνια που δημιουργήθηκε στο ΥΠΕΧΩΔΕ Σώμα Επιθεωρητών Περιβάλλοντος, αλλά χρόνια τώρα.

Αλλά και οι βιομηχανίες γιατί αυθαιρετούν; Δεν γνωρίζουν ότι τα πρόστιμα για ρυπαντές όπως τα ορίζει η Ευρωπαΐκή Ενωση είναι τερατώδη; Οτι είναι πολύ πιο φτηνή η πρόνοια, ο βιολογικός καθαρισμός των βιομηχανικών αποβλήτων;

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 17/09/2007