ΠΡΟΣ ΜΙΑ ΕΘΝΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ & ΕΝΑ ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΧΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

1ο Διεθνές Συνέδριο : Ορυκτός Πλούτος της Ελλάδας: βασικός μοχλός οικονομικής ανάπτυξης""

Αθήνα, 5 Απριλίου 2011

ΠΡΟΣ ΜΙΑ ΕΘΝΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ και ΕΝΑ ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΧΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

ΟΜΙΛΙΑ Μαργαρίτας Καραβασίλη, Ειδική Γραμματέας Επιθεώρησης Περιβάλλοντος και Ενέργειας του ΥΠΕΚΑ

Ευχαριστώ για την τιμητική πρόσκλησή σας στο συνέδριο αυτό.

Ένα συνέδριο που θίγει ένα από τα πιο σημαντικά, αλλά και πολύ δύσκολα θέματα, που απασχόλησαν και απασχολούν την Ελληνική Κοινωνία και την Πολιτεία.

Το θέμα της αξιοποίησης του ορυκτού πλούτου της Ελλάδας, μιας χώρας της Ευρωπαϊκής Ένωσης που διαθέτει σημαντικά αποθέματα, μοναδικά μάλιστα σε ορισμένα είδη τους, µε μεγάλο βιομηχανικό ενδιαφέρον, που μπορεί να δώσει σημαντικά πλεονεκτήματα στην οικονομία της χώρας.

Ενός τόπου με εξαιρετικά πολύτιμο, πολυποίκιλο, ευαίσθητο αλλά και ακραία βιασμένο, από τους νεοέλληνες, φυσικό περιβάλλον.

Η όλη προσέγγιση και πολιτική για την ορθολογική διαχείριση του ορυκτού πλούτου της χώρας μας αντικατοπτρίζεται στο άρθρο 106 του Συντάγματος της Ελλάδας, που συγκεκριμένα αναφέρει:

«Για την εδραίωση της κοινωνικής ειρήνης και την προστασία του γενικού συμφέροντος το Κράτος προγραμματίζει και συντονίζει την οικονομική δραστηριότητα στη Χώρα, επιδιώκοντας να εξασφαλίσει την οικονομική ανάπτυξη όλων των τομέων της εθνικής οικονομίας. Λαμβάνει τα επιβαλλόμενα μέτρα για την αξιοποίηση των πηγών του εθνικού πλούτου, από την ατμόσφαιρα και τα υπόγεια ή υποθαλάσσια κοιτάσματα, για την προώθηση της περιφερειακής ανάπτυξης και την προαγωγή ιδίως της οικονομίας των ορεινών, νησιωτικών και παραμεθόριων περιοχών».

Ωστόσο, στην πράξη, Κυβερνήσεις και Πολιτεία δεν μπόρεσαν, μέχρι σήμερα, να ανταποκριθούν στο βαθμό που όφειλαν.

Δεν κατάφεραν να επιλύσουν και να διευθετήσουν χρόνια προβλήματα, όπως:

· ελλείψεις χωροταξικού σχεδιασμού,

· δυσκολίες πρόσβασης σε φυσικούς πόρους,

· χρονοβόρες διαδικασίες παραχώρησης αδειών,

· αμφιβόλου ποιότητας Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και Εγκρίσεις Περιβαλλοντικών Όρων,

· ελλείψεις μηχανισμών ελέγχου, κ.ά.

Δεν κατάφεραν, κυρίως, να δημιουργήσουν τις αναγκαίες συνθήκες αξιοπιστίας, τόσο της ίδιας της Πολιτείας, όσο και των επιχειρήσεων, ώστε οι τελευταίες να μπορέσουν να επιδείξουν έμπρακτα σεβασμό στο περιβάλλον και κατά συνέπεια τήρηση των περιβαλλοντικών όρων.

Δεν κατάφεραν, ακόμα, να εξασφαλίσουν την εμπιστοσύνη των πολιτών, ώστε οι κοινωνικές αντιδράσεις να αφορούν σε ρεαλιστικές απόψεις και εποικοδομητικές προτάσεις.

Διαχρονικά, γνωρίσαμε πολλά παραδείγματα επιχειρήσεων που επέδειξαν ακόμα και ληστρική εκμετάλλευση του φυσικού και ειδικότερα του ορυκτού πλούτου της χώρας, αλλά και αδιαφορία στα ζητήματα περιβαλλοντικής προστασίας, πρόληψης και αποκατάστασης της περιβαλλοντικής ζημιάς, με αποτέλεσμα τη διαμόρφωση – και όχι άδικα – ενός ιδιαίτερα αρνητικού περιβαλλοντικού και κοινωνικού αντίκτυπου.

Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που η εκμετάλλευση των φυσικών πόρων και ειδικότερα η εξόρυξη, οδήγησαν σε φαινόμενα υποβάθμισης του φυσικού περιβάλλοντος, απείλησαν τα οικοσυστήματα και έθεσαν σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία.

Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που η εκμετάλλευση των φυσικών πόρων και ειδικότερα η εξόρυξη, έθεσαν σε κίνδυνο το υπόβαθρο των πόρων από το οποίο εξαρτάται η διαβίωσή μας και η μελλοντική μας οικονομική ανάπτυξη.

Αλλά, και ακόμη, οι όποιες περιπτώσεις εκμεταλλεύσεων που λειτούργησαν και λειτουργούν σωστά και αποδοτικά , από κάθε άποψη, δυστυχώς παρέμειναν άγνωστες.

Εκτός των παραπάνω, υπήρξαν και υπάρχουν και άλλοι παράγοντες, που ευθύνονται για τις ισχυρές κοινωνικές επιφυλάξεις και το αρνητικό κλίμα, αναστέλλοντας ή ανακόπτοντας την όποια γενναία ανατρεπτική πολιτική, όπως :

· έλλειψη κατευθύνσεων, καθαρών θέσεων, διαφάνειας, ενημέρωσης του ενδιαφερόμενου κοινού και συμμετοχής του στη λήψη των αποφάσεων,

· μικροπολιτικές σκοπιμότητες ατόμων ή και ομάδων (θεσμικών και μη),

· φοβικές ή συστηματικά αρνητικές προσεγγίσεις πάνω σε θέματα περιβαλλοντικών επιπτώσεων,

· διαιώνιση ενός συστήματος που αξιοποιεί τις διάφορες αγκυλώσεις για ίδια οφέλη,

· ακόμα και αμήχανες εθνικές πολιτικές σε επίπεδα χειρισμών.

Ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος της πρόσβασης στους φυσικούς πόρους και της εκμετάλλευσής τους καθιστά αναγκαία τη χάραξη μιας συνολικής εθνικής στρατηγικής για την αειφόρο χρήση και διαχείριση των φυσικών πόρων, που θα στηρίζεται:

· στην «φέρουσα» ικανότητα των ίδιων των πόρων,

· στην λήψη όλων των αναγκαίων μέτρων, που θα ελαχιστοποιούν τις αρνητικές περιβαλλοντικές και άλλες επιπτώσεις,

· καθώς και στην αξιοποίηση θετικών δράσεων και πρωτοβουλιών που έχουν ήδη υλοποιηθεί.

Η Ελληνική Πολιτεία προσπαθεί σήμερα να δώσει σαφείς, ρεαλιστικές και ολοκληρωμένες κατευθύνσεις, τέτοιες που να καθιστούν, συστηματικά, την ορθολογική διαχείριση του φυσικού πλούτου της χώρας μας πραγματικό μοχλό ανάπτυξης και μάλιστα αειφόρου.

Προσπαθεί, αντιμετωπίζοντας τις παραδοσιακές αγκυλώσεις και αντιλήψεις του συστήματος, που δυστυχώς αποτελούν και τη σοβαρότερη τροχοπέδη της αειφόρου ανάπτυξης.

Προσπαθεί να προσεγγίσει ολοκληρωμένες αντιλήψεις και στρατηγικές, που καλύπτουν το σύνολο του κύκλου ζωής των φυσικών πόρων, από την εξόρυξή τους μέχρι και την τελική τους διάθεση, με τη μορφή αποβλήτων, σύμφωνα και με τις πρόσφατες κατευθύνσεις και δεσμεύσεις της σχετικής Ευρωπαϊκής πολιτικής είτε στα πλαίσια εθνικών περιβαλλοντικών πολιτικών είτε μέσω δράσεων και μέτρων που επηρεάζουν τη χρήση των πόρων και συντελούν στην αποφυγή της μετακύλησης των επιπτώσεων από το ένα στάδιο του κύκλου ζωής σε κάποιο άλλο.

Προσπαθεί να διαμορφώσει ένα πλαίσιο αρχών, που να στοχεύει στη διασφάλιση αποτελεσματικής προστασίας του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας.

Σήμερα η Πολιτεία, στο σύνολό της, οφείλει να καθιερώσει αντιλήψεις πολιτικής, με Π κεφαλαίο, που, μέσα από ρεαλιστικά ανοικτή γνώση, ενημέρωση και διαβούλευση, να οδηγεί σε αειφόρο ισορροπία :

· την αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου με την ουσιαστική προστασία του περιβάλλοντος,

· τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη με τον κοινωνικό πολιτισμό και την κοινωνική συνοχή,

· το σήμερα με το μέλλον

Η αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου δε μπορεί να εξακολουθήσει να γίνεται σε βάρος του περιβάλλοντος και της πλούσιας χλωρίδας και πανίδας της χώρας μας ούτε σε βάρος της δημόσιας υγείας και της ποιότητας ζωής των κατοίκων.

Σήμερα η Πολιτεία οφείλει, με συστηματική και σφαιρική αντιμετώπιση, να αναγνωρίσει και να αποτιμήσει όλες τις παραμέτρους, θετικές και αρνητικές, λαμβάνοντας υπόψη :

· τους πιθανούς κινδύνους, ποσοτικούς και ποιοτικούς,

· την ανεπτυγμένη τεχνογνωσία,

· τις διαθέσιμες βέλτιστες τεχνικές, αλλά και

· τις δεσμεύσεις και περιορισμούς που θέτει το ιδιαίτερα αυστηρό νομικό και θεσμικό πλαίσιο εκμετάλλευσης και διαχείρισης των φυσικών πόρων.

Οφείλει ταυτόχρονα να αναδείξει και να υποδείξει τις υποχρεώσεις των επιχειρήσεων έναντι της κοινωνίας (Κοινωνική Εταιρική Ευθύνη), αλλά και έναντι του περιβάλλοντος (Περιβαλλοντική Ευθύνη).

Οφείλει να αναλάβει την ανάπτυξη και την πολιτικά συνειδητή θεσμοθέτηση ενός ανοικτού διαλόγου με τις τοπικές κοινωνίες, με σκοπό την ουσιαστική ενημέρωση και την παραγωγική συμμετοχή τους.

Μόνο έτσι είναι δυνατό να διαμορφωθεί μια στρατηγική, που δεν θα επηρεάζει τη δυνατότητα των οικοσυστημάτων να παράγουν τα αγαθά και τις υπηρεσίες που χρειαζόμαστε και που θα αποτελεί πρόκληση για τον επιχειρηματικό κόσμο, ώστε αυτός να εξελίξει περαιτέρω τον πρωταγωνιστικό του ρόλο σε ότι αφορά στην αποτελεσματική από οικολογική σκοπιά χρήση των φυσικών πόρων.

Πρόκειται για μια πρόκληση που θα συμβάλλει προς την κατεύθυνση της ισόρροπης κοινωνικής, οικονομικής και περιβαλλοντικής ευημερίας της χώρας.

Ελπίζω, το συνέδριό σας αυτό, να αποτελέσει το βατήρα νέων αντιλήψεων πάνω στην αρμονική σχέση της ορθολογικής αξιοποίησης του ορυκτού πλούτου της χώρας μας με την υψηλή προστασία του περιβάλλοντος έχοντας κοινό τελικό στόχο την τοπική και εθνική αειφόρο ανάπτυξη.

Σας εύχομαι καλή επιτυχία !