ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΚΑΡΑΒΑΣΙΛΗ - ΠΡΩΗΝ ΓΕΝΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΡΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Hμερομηνία : 06-11-08

ΟΙΚΟ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ

ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΚΑΡΑΒΑΣΙΛΗ
ΠΡΩΗΝ ΓΕΝΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΡΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
«Γνωστός επιχειρηματίας μου πρόσφερε λευκή επιταγή»
Συνέντευξη στις ΛΙΝΑ ΓΙΑΝΝΑΡΟΥ, ΓΕΩΡΓΙΑ ΖΑΒΙΤΣΑΝΟΥ,
Φωτογραφίες: ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΖΑΒΟΣ,
Σκίτσο: smart magna/Γιώργος Παπαδάκης
Η Μαργαρίτα Καραβασίλη, κατά την θυελλώδη δίκη της, παραχωρεί στο ΟΙΚΟ μια συγκλονιστική συνέντευξη, μιλώντας έξω από τα δόντια για τις πιέσεις που δέχθηκε ως επιθεωρήτρια, για εκείνους «που είναι η εξουσία, όποιος κι αν κυβερνάει» και την πίκρα της που δεν την άφησαν να κάνει απλώς τη δουλειά της.


Την πρώτη της συνέντευξη ως επικεφαλής της Υπηρεσίας Επιθεωρητών Περιβάλλοντος (ΕΥΕΠ) η αρχιτέκτων-πολεοδόμος, με μακρά θητεία στην Ε.Ε., Μαργαρίτα Καραβασίλη, την είχε παραχωρήσει στο ΟΙΚΟ. Ηταν Ιούνιος του 2005. Είχε περάσει μόλις ενάμισης χρόνος από την ανάληψη των καθηκόντων της, αλλά τα δείγματα γραφής της ήταν εξαιρετικά θετικά. Απεριόριστη ήταν η εκτίμηση που της είχαν συνάδελφοί της επιστήμονες και περιβαλλοντικές οργανώσεις. Σε μικρό χρονικό διάστημα, είχε φέρει στο προσκήνιο πολλά περιβαλλοντικά σκάνδαλα όπως η μόλυνση του Ασωπού.
Εκείνη η συνέντευξη ωστόσο φαίνεται ότι ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι της υπομονής των υψηλά ισταμένων στο ΥΠΕΧΩΔΕ με τη γενική επιθεωρήτρια που «εξέφραζε δημοσίως πολιτικές θέσεις για το περιβάλλον, χωρίς συνεννόηση με την πολιτική ηγεσία», όπως ανέφερε το δελτίο Τύπου με το οποίο ανακοινωνόταν η αποπομπή της.
Τρία χρόνια αργότερα παραπέμπεται σε δίκη, κατηγορούμενη για «συκοφαντική δυσφήμιση» από τον πρώην υφιστάμενό της και νυν γενικό επιθεωρητή Περιβάλλοντος Ιωάννη Δερμιτζάκη, που δέχτηκε την κριτική της για το ότι οι έλεγχοι της Υπηρεσίας στα Οινόφυτα ατόνησαν αδικαιολόγητα, με αποτέλεσμα χιλιάδες άνθρωποι να συνεχίζουν να πίνουν τοξικό νερό. Ούτε ο ίδιος ούτε η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ φαντάζονταν ότι έτσι θα άρχιζε να ξετυλίγεται εντός και εκτός δικαστηρίου, το κουβάρι των μεγάλων υποθέσεων που είχε χειριστεί. Ούτε ότι κατά τη διάρκεια της δίκης θα έρχονταν στο φως νέα στοιχεία που τη δικαιώνουν: στα τέλη Οκτωβρίου αναλύσεις που παρήγγειλε το ίδιο το υπουργείο αποκάλυψαν ότι εξασθενές χρώμιο, αρσενικό και μόλυβδος ρέουν ακόμα άφθονα στον υδροφόρο ορίζοντα της περιοχής του Ασωπού.
«Ισως να 'ταν για καλό αυτή η περιπέτεια» λέει σήμερα η κ. Καραβασίλη, παραχωρώντας στο ΟΙΚΟ μια συνέντευξη με συνταρακτικές καταγγελίες. Η κ. Καραβασίλη αναφέρεται σε ονόματα, τα οποία το περιοδικό δεν δημοσιεύει, αφού αφορούν κατηγορίες για ποινικά αδικήματα. Τα στοιχεία υπάρχουν και είναι στη διάθεση οποιασδήποτε αρμόδιας αρχής.
Κυρία Καραβασίλη, πώς βρεθήκατε στο εδώλιο;
Τον Αύγουστο του 2007 -όταν είχα εκδιωχθεί από την υπηρεσία- το θέμα του Ασωπού ήταν στην επικαιρότητα. Επειτα από επαφές με κατοίκους στα Οινόφυτα έμαθα ότι οι έλεγχοι της ΕΥΕΠ είχαν ατονήσει εντελώς. Αναφέρθηκα σε αυτό σε συνέντευξή μου. Ο κ. Δερμιτζάκης μου έκανε μήνυση γιατί μίλησα για επιλεκτικούς ελέγχους.
Τι εννοούσατε λέγοντας «επιλεκτικοί έλεγχοι»;
Στα Οινόφυτα οι μεγάλες μονάδες είναι στο απυρόβλητο. Οταν καταλάβαμε τότε την έκταση του προβλήματος είπα «θα πιάσουμε τις μεγάλες μονάδες πρώτα, αυτές που είναι εν δυνάμει ρυπογόνες». Και μετά, ως πολίτης, ακούω να μιλούν για πρόστιμα στον Ασωπό και βλέπω ότι έχουν αφήσει απέξω τις πιο επικίνδυνες. Εψαχναν για εξασθενές χρώμιο και δεν πήγαν σε επιμεταλλωτήρια και βαφεία, αλλά σε πτηνοτροφεία και εργοστάσια τροφίμων! Γι' αυτό μίλησα για επιλεκτικούς ελέγχους. Οταν μιλάμε για ένα θέμα που αφορά έναν πειραγμένο υδροφόρο ορίζοντα, όπου τίθεται θέμα δημόσιας υγείας, δεν μπορείς να κάνεις τους προληπτικούς ελέγχους που κάνεις σε καιρό τακτικού προγραμματισμού. Είσαι ένα κράτος που φταίει, κάνεις μια βιομηχανική ζώνη χωρίς υποδομές, όταν έρθει η ώρα να αντιμετωπίσεις το πρόβλημα, τουλάχιστον μην κοροϊδεύεις τον κόσμο. Γι' αυτό είπα ότι η Πολιτεία δεν ανταποκρίνεται. Στόχος μου ήταν να ενημερώσω το κοινό, αλλά και να αφυπνίσω την ΕΥΕΠ και τον ίδιο τον Δερμιτζάκη ώστε να λειτουργήσει ουσιαστικά και όχι διεκπεραιωτικά.
Με τον κ. Δερμιτζάκη, ωστόσο, συνεργαζόσασταν.
Φυσικά, στην αρχή είχαμε και πολύ καλή σχέση. Είχε ζητήσει ο ίδιος να αποσπασθεί στην υπηρεσία και αμέσως τον στήριξα. Εβλεπα πως έχει μια πιο γραφειοκρατική αντίληψη, όμως χρειάζονται αυτοί οι άνθρωποι. Σε κάνουν να σκέφτεσαι δυο φορές. Και προς Θεού, δεν θα έλεγα ποτέ πως δεν αξίζει. Σταδιακά όμως, μετά και την κυβερνητική αλλαγή το 2004 (σημειωτέον ότι εγώ μπήκα στο υπουργείο το 1979 επί Μάνου και όχι επί ΠΑΣΟΚ), είδα ότι άρχισε να μου βάζει εμπόδια, να μην κάνει αυτά που ζητώ, να επιχειρεί να στέλνει τα ζόρικα θέματα στις ελληνικές καλένδες. «Να το στείλουμε αρμοδίως στη Νομαρχία να το εξετάσουν οι υπεύθυνοι» έλεγε. Μα γνωρίζαμε ότι τα τμήματα Περιβάλλοντος των υπουργείων ήταν υποστελεχωμένα, νομάρχες μας είχαν εξομολογηθεί ότι οι υπάλληλοι χρηματίζονταν! Είχε ξεκινήσει ένα αρνητικό κλίμα που δεν αντιλήφθηκα εγκαίρως.


Δηλαδή δεν σας στήριζε το υπουργείο;
Η νέα πολιτική ηγεσία είχε μια βουβαμάρα. Ο υπουργός δεν είχε ασχοληθεί καθόλου με το κομμάτι του περιβάλλοντος. Οταν ασχολήθηκε έκανε όλες τις αλλαγές των υψηλόβαθμων στελεχών - μεταξύ αυτών και τη δική μου. Η επαφή μου ήταν αποκλειστικά με τον υφυπουργό κ. Καλογιάννη, έναν άνθρωπο γλυκύτατο, που καταλάβαινε και συχνά έδινε τις εντολές για υποθέσεις που είχαν σκαλώσει. Ο πόλεμος μου ασκήθηκε από άλλο υψηλά ιστάμενο στέλεχος του υπουργείου (σ.σ. αναφέρεται ονομαστικά). Αρχισε να μιλάει απαράδεκτα, να με πιέζει.
Δώστε μας ένα παράδειγμα.
Το 2004 η WWF είχε στείλει ένα ερωτηματολόγιο στις υπηρεσίες που εμπλέκονταν με την περιβαλλοντική πολιτική. Εκτιμώ τις περιβαλλοντικές οργανώσεις και είπα να το συμπληρώσουμε. Με δύο ακόμα επιθεωρητές το φτιάξαμε και το στείλαμε, κοινοποιώντας το σχετικό έγγραφο στον υπουργό, στον υφυπουργό και στον Γ.Γ. Δεν πρόλαβαν να το πάρουν και δέχομαι ένα τηλεφώνημα. «Δεν ξέρετε ότι δεν απαντάμε σε αυτά τα γκρουπούσκουλα;» Μιλούσε τελείως απαξιωτικά για τις οργανώσεις. Οταν ενοχλήθηκα, άρχισε να με βρίζει. Ηταν η πρώτη σύγκρουση και τέτοιες άρχισα να έχω συνέχεια. Μετά ξεκίνησε η Πουνταζέζα.
Τι συνέβη;
Η καταγγελία μιλούσε για ανέγερση μεγάλου οικιστικού συγκροτήματος σε δασική περιοχή στην Πουνταζέζα Λαυρεωτικής. Αμέσως πήρα τον δασάρχη να ρωτήσω τι ξέρει γι' αυτό. «Θα σας πάρω» μου λέει. Δεν περνάει μισή ώρα και καταπλέει στο γραφείο μου μεγάλος επιχειρηματίας (σ.σ. αναφέρεται σε συγκεκριμένο άτομο) με δύο δικηγόρους και μία πολιτικό μηχανικό, ο οποίος με ενημερώνει ότι ήρθε για τη συγκεκριμένη υπόθεση. «Αφήνω στη διάθεσή σας τους δύο νομικούς μου να φτιάξετε το πόρισμα, το χρειάζομαι σε τρεις μέρες γιατί εκκρεμεί δικαστήριο». Του λέω ευχαριστώ, αλλά θα κάνω και δική μου διερεύνηση. Μαζί με τον συνάδελφό μου, κ. Παπαπαύλου, κάναμε πρωτογενή έρευνα παρότι δεν είναι η δουλειά μου, όμως ο αρμόδιος Τομεάρχης αρνιόταν να αναλάβει το θέμα. Αμέσως διαπιστώσαμε ότι υπάρχει πρόβλημα. Ζητώ από τη νομαρχία να σταματήσει την έκδοση άδειας από την Πολεοδομία μέχρι να βγει το πόρισμα, ζητώ από τον περιφερειάρχη να κάνει αναστολή οικοδομικών εργασιών, όμως δύο ημέρες πριν από το πόρισμα η άδεια βγήκε! Οταν εκδόθηκε το πόρισμα έλεγε ότι η έκταση γειτνιάζει με περιοχή Natura, ότι υπάρχουν αρχαιότητες, τρία ρέματα που δεν είχαν υποδειχθεί στα σχέδια, δρόμοι που προέρχονται από γεωργική κατάτμηση και που το υπουργείο Γεωργίας έδωσε σε ακτήμονες με αποκλειστική γεωργική χρήση και βέβαια ότι ο φάκελος της άδειας εκκρεμούσε στο πολεοδομικό γραφείο 7 χρόνια, ενώ ο νόμος επιτρέπει μέχρι 9 μήνες! Ηθελε να κτίσει με το παλιό καθεστώς που του επέτρεπε να πολεοδομήσει 15.000 τ.μ., ενώ με το διάταγμα προστασίας της Λαυρεωτικής μπορούσε μόνο 1.200. Οταν βγήκε το πόρισμα, ο επιχειρηματίας άρχισε τις προτάσεις. Στην αρχή άνοιξε το κιτάπι με τα ραντεβού για να καταλάβω ότι έχει διασυνδέσεις. Μετά μου είπε «να σου δώσω τρεις μεζονέτες, μία για κάθε κόρη σου και μία για σένα». Του είπα να φύγει. Δύο μέρες μετά έρχεται με λευκή επιταγή, μου την πετάει και μου λέει «κατάλαβα ότι είστε εξαιρετική κυρία, συμπληρώστε όσα μηδενικά θέλετε και καταθέστε την σε κάποιο φιλανθρωπικό ίδρυμα, αν δεν τα θέλετε εσείς». Εχασα τη φωνή μου. Σηκώθηκα αγριεμένη, όμως είχε αγριέψει κι αυτός. Φώναζε «ποια νομίζεις ότι είσαι, διάσημη θες να γίνεις; Τι θες από μένα;» Οταν του είπα ότι απλώς κάνω τη δουλειά μου, μου επιτέθηκε. Τρεις συνάδελφοι ήρθαν και τον κράτησαν.
Είχατε πίεση και εκ των έσω να κάνετε πίσω;
Είχα από το ανώτατο στέλεχος του υπουργείου που ανέφερα. Προσπαθούσε να με σταματήσει λέγοντάς μου ότι δεν έχω αρμοδιότητα. Ταυτόχρονα είχα μια συνεχή κριτική από τον Δερμιτζάκη. «Βρε Γιάννη, του έλεγα, ξέρω ότι είναι δύσκολα, αλλά είναι το μείζον θέμα της Ελλάδας αυτό. Στο εξωτερικό δεν καταπατούν ρέματα, δεν έχουν αυθαίρετα, εδώ γίνεται το έλα να δεις». Οταν είπα στον Καλογιάννη για τις πιέσεις, μου είπε εσύ συνεχίζεις. Είχα δουλειά να κάνω, δεν είχα την πολυτέλεια να κλαίγομαι. Τότε είχε προκύψει και το θέμα του Grand Resort.
Τι συνέβη με αυτό;
Τον Μάιο του 2004 είχε βγει το θέμα της κατασκευής πισίνας του Grand Resort στην τηλεόραση. Με εντολή του υπουργού πήγαμε να το ελέγξουμε. Τελειώνοντας παρατηρώ ότι υπήρχαν διάσπαρτα τετραώροφα κτίσματα, υπόσκαφα, με μια όψη πάνω στη θάλασσα. Εγώ ήξερα ότι παρέλαβαν καμπάνες από τον ΕΟΤ 50 - 80 τ.μ., όχι αυτά τα μεγαθήρια. Στέλνω μήνυμα στην Πολεοδομία και μαθαίνω ότι έχουν βγάλει 12.000 τ.μ. αυθαίρετα και έχει επιβληθεί πρόστιμο. Ψάχνω τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και βλέπω πως απαγορεύεται οποιαδήποτε εγκατάσταση στο χώρο της παραλίας και στο θαλάσσιο χώρο. Αυτοί είχαν ήδη ρίξει τα μπετά με άδεια από τον ΕΟΤ ως «ανακατασκευή εξέδρας». Φυσικά δεν υπήρχε καμιά εξέδρα, ήθελαν να μεγαλώσουν την παραλία. Στην έκθεση ελέγχου αποτυπώνουμε την κατάσταση με όλες τις παραβάσεις. Είχαν προθεσμία πέντε ημερών να απολογηθούν, όμως άρχισαν να ζητούν χρόνο. Στην πορεία αρχίζουν τα τηλεφωνήματα από κάποιον πολιτευτή που λειτουργούσε ως μεσάζων. Οταν του έκλεισα την πόρτα, άλλοι συνάδελφοι άρχισαν να μου τηλεφωνούν. Εν τω μεταξύ άρχισα να τον βλέπω συχνά πυκνά στο γραφείο του Δερμιτζάκη. Του έκανα παρατήρηση ότι εκτίθεται. «Ελα μωρέ, φιλαράκι είναι» ήταν η απάντηση. Οταν του ζήτησα τη Βεβαίωση Παράβασης για να προχωρήσουμε το θέμα, δεν μου την έφερνε. Αναγκάστηκα να κάνω υπηρεσιακό σημείωμα για να τη στείλει αλλιώς θα εθεωρείτο άρνηση άσκησης καθήκοντος. Ετσι το έφερε αλλά υπέγραψε με επιφύλαξη. Μετά την έκδοση της Βεβαίωσης άρχισαν τα εξώδικα από την εταιρεία. Οταν κάναμε συσκέψεις με τον σύμβουλο του ΥΠΕΧΩΔΕ είδα ότι προσπαθούσαν να καλύψουν το θέμα. Αν θέλει ο υπουργός να ανακαλέσω θα το κάνω, αλλά θα υπογράψω «με επιφύλαξη» τους είπα, όπως κι έκανα. Σε δυο ημέρες με καλεί το ανώτατο στέλεχος του υπουργείου και ωρυόταν. Εφυγα από εκεί σαν δαρμένη. Σήμερα όλα τα πρόστιμα έχουν ανακληθεί, όπως και η Πράξη Βεβαίωσης Παράβασης, ενώ ο επιχειρηματίας προσπαθεί να τα νομιμοποιήσει με τη βοήθεια του ΥΠΕΧΩΔΕ και αρμόδιων υπηρεσιών.
Με τον ίδιο τον υπουργό τι σχέση είχατε;
Δεν τον συνάντησα ποτέ, με εξαίρεση μια εκδήλωση. Τηλεφωνούσα για να κλείσω ραντεβού, πήγαινα στο γραφείο του, έστελνα επείγοντα mail, δεν απάντησε ποτέ.
«Είμαι περήφανη για όσα έχω κάνει»
Τι σας έχει πονέσει περισσότερο από αυτή την περιπέτεια;
Δεν θα με πείραζε να έχω κι άλλες πιέσεις, αρκεί να είχα την υποστήριξη της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΧΩΔΕ ώστε ένα μέρος αυτών που μπορούσα να τα έκανα. Σήμερα όμως το ΥΠΕΧΩΔΕ απαξιώνει τους υπαλλήλους του, ανθρώπους επιστήμονες με όνειρα, τους κάνει διεκπεραιωτές εγγράφων κι αν μιλήσουν, τους μεταθέτει. Αυτό που με πείραξε περισσότερο είναι που κατάλαβα πως κάποιοι «ισχυροί» είναι κράτος εν κράτει. Ηταν φρικτό. Κι έπειτα με μήνυσε ένας άνθρωπος που υποστήριξα προσωπικά σε μια υπηρεσία που υπηρέτησα όλη μου τη ζωή. Οταν σκέφτηκα πιο ψύχραιμα, είδα ότι δεν ήταν προσωπική επίθεση, αλλά αφορούσε ένα ευρύτερο πολιτικό θέμα: του δικαιώματος άσκησης δημόσιας κριτικής. Ως εκ τούτου εγώ αντιδρώ έχοντας ήσυχη τη συνείδησή μου. Είμαι περήφανη για όσα έχω κάνει.